Nhà nước là gì? Đặc điểm và chức năng của nhà nước

Nhà nước là một thuật ngữ không còn xa lạ với mỗi chúng ta. Tuy nhiên, trên lý thuyết và bản chất gì nhà nước là gì? Nhà nước được hình thành và phát triển với những chức năng nào? Hãy cùng đội ngũ Invert tham khảo qua những nội dung dưới đây!

1. Nhà nước là gì? Các quan điểm về nhà nước

Trước khi đi sâu vào tìm hiểu những chức năng của nhà nước, chúng ta cũng cần hiểu rõ nhà nước là gì và những đặc điểm chung để phân biệt nhà nước.

Các quan điểm về nhà nước

Về mặt khái niệm, nhà nước là một hiện tượng xã hội đa dạng đã có mặt từ thời cổ đại và tồn tại cho đến hiện nay với những hình thái, cách thức hoạt động khác nhau. Khi nhắc đến nhà nước, mỗi nhà khoa học lại có những quan điểm khác nhau về cơ chế tồn tại này. Cụ thể:

• Ăngghen cho rằng nhà nước là sản phẩm của xã hội khi xã hội đã đạt đến giai đoạn phát triển nhất định, cụ thể là sự phân chia giai cấp, tồn tại mâu thuẫn phân chia giai cấp không được giải quyết. Lúc này, nhà nước sẽ có vai trò giảm bớt cũng như hỗ trợ ổn định các xung đột trong giai cấp.
• Theo Lênin, nhà nước lại là bộ máy được dùng để duy trì sự thống trị của giai cấp này với một hoặc nhiều giai cấp khác.
• Kant lại cho rằng nhà nước là sự liên kết của những người phục tùng pháp luật, tôn trọng những giá trị và quy luật được ban hành nhằm duy trì, bình ổn xã hội.

Xem chi tiết: Nguồn gốc ra đời của nhà nước và các chức năng thực tế nhà nước

Nhà nước là gì?

Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, là một bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện chức năng quản lý xã hội nhằm thể hiện và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp đối kháng, (NNXHCN là NN của giai cấp công nhân và nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản trong xã hội xã hội chủ nghĩa.)

Qua những quan điểm trên, chúng ta có thể đi đến kết luận nhà nước là cơ quan hành chính có đủ những yếu tố sau:

• Là tổ chức nắm giữ quyền lực và chính trị của xã hội có giai cấp
• Có sự phân bố dân cư theo những đơn vị hành chính hoặc vùng lãnh thổ
• Có bộ máy quyền lực công
• Có quyền quản lý, xử lý trong phạm vi lãnh thổ của quốc gia
• Có quyền được quy định các loại thuế với tổ chức và cá nhân trong xã hội.

2. Bộ máy nhà nước là gì?

Bộ máy nhà nước chính là những cơ quan thuộc hệ thống nhà nước, có vai trò tổ chức, quản lý, hoạt động theo những nguyên tắc thống nhất, đảm bảo sự đồng bộ từ trung ương đến địa phương. Từ đó có thể thực hiện các nhiệm vụ và chức năng của nhà nước.

Bộ máy nhà nước sẽ bao gồm những cơ quan sau:

Cơ quan nhà nước cấp trung ương: Tại Việt Nam cơ quan cấp trung ương sẽ bao gồm quốc hội, chính phủ, tòa án nhân dân tối cao, các bộ và cơ quan ngang bộ, viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong đó, quốc hội được coi là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất.

Cơ quan nhà nước cấp địa phương: Các cơ quan nhà nước cấp địa phương bao gồm ủy ban nhân dân, viện kiểm sát nhân dân các cấp, tòa án nhân dân các cấp.

3. Những điểm đặc trưng của nhà nước

Vì là một tổ chức đặc biệt có quyền quản lý, kiểm soát các tổ chức khác nên nhà nước cũng có những điểm đặc trưng riêng. Cụ thể bao gồm:

• Nhà nước sẽ phân bố dân cư theo các đơn vị hành chính và lãnh thổ, hoàn toàn không bị giới hạn vì giai cấp, dân tộc hay tôn giáo. Bằng chứng là nhà nước Việt Nam có 54 dân tộc anh em và nhiều tôn giáo khác nhau.
• Nhà nước có bộ máy quyền lực và có sức mạnh cưỡng chế đến từ lực lượng quân đội, tòa án, cảnh sát…
• Có chủ quyền trong phạm vi lãnh thổ quốc gia, có quyền được quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.
• Được phép ban hành pháp luật cũng như những quy tắc xử sự chung mang tính bắt buộc với các thành viên sống trong quốc gia đó.
• Có quyền được quy định các loại thuế mang tính bắt buộc với cá nhân cũng như các tổ chức trong xã hội nhằm mục tiêu thiết lập tài chính để nuôi bộ máy nhà nước, từ đó có thể thực hiện tốt chức năng của mình.

4. Các chức năng của nhà nước

Căn cứ vào phạm vi hoạt động, nhà nước được hoạt động với đa dạng chức năng. Cụ thể bao gồm:

Chức năng đối nội

Đây là những hoạt động của nhà nước trong mối quan hệ với cá nhân và tổ chức ở trong nước. Bao gồm các chức năng cụ thể như:

• Chức năng xã hội
• Chức năng kinh tế
• Chức năng trấn áp
• Chức năng bảo vệ an toàn trật tự pháp luật cũng như các quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân

Chức năng đối ngoại

Đây là những mặt hoạt động của nhà nước trong mối quan hệ với các dân tộc, quốc gia khác ở trong và ngoài khu vực. Cụ thể bao gồm những chức năng sau:

• Chức năng tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lược
• Chức năng phòng thủ và bảo vệ đất nước
• Chức năng thiết lập các quan hệ ngoại giao và hợp tác quốc tế

Các chức năng khác

Ngoài ra, chức năng của nhà nước còn được chia làm nhiều nhóm khác nhau tùy vào lĩnh vực. Tiêu biểu có thể nhắc đến những chức năng nổi bật sau:

• Chức năng kinh tế
• Chức năng trấn áp
• Chức năng xã hội
• Chức năng bảo vệ quốc gia
• Chức năng thiết lập các mối quan hệ với các nước khác

5. Nhà nước có bao nhiêu kiểu?

Kiểu nhà nước là khái niệm dùng để chỉ bộ máy thống trị đó thuộc về giai cấp nào, tồn tại trên cơ sở chế độ kinh tế nào, tương ứng với hình thái kinh tế-xã hội nào. Mỗi kiểu nhà nước lại có thể tồn tại dưới các hình thức khác nhau.

– Có 4 kiểu nhà nước từ xưa tới nay: Công xã nguyên thuỷ – CN Phong kiến – CN Tư sản – CNXH

6. Nhà nước XHCN Việt Nam có những đặc điểm gì?

Gồm các đặc điểm sau:

a/ Chính thể của nhà nước XHCNVN là chính thể cộng hoà dân chủ

– Chính thể nhà nước CHXHCNVN, thông qua nguyên tắc bầu cử bình đẳng, phổ thông, Nhân dân bỏ phiếu bầu ra cơ quan đại diện của mình (Quốc hội, HĐND các cấp).

– Chính thể CHXHCN VN qua Hiến pháp khẳng định việc tổ chức quyền lực nhà nước phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam.

b/ Quyền lực nhà nước theo nguyên tắc tập quyền XHCN có sự phân công, phân nhiệm giữa các cơ quan.

+ Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, trong phạm vi quyền hạn của mình thực hiện tốt chức năng lập pháp, xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh đồng bộ, phù hợp.

+ Chính phủ là cơ quan quản lý mọi mặt của đời sống xã hội.

+ Tòa án tuân theo pháp luật, phụ thuộc vào pháp luật để thực hiện chức năng xét xử.

+ Viện kiểm sát thực hiện chức năng công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.

c/ Chính thể nhà nước CHXHCN VN được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.

– Bản chất nguyên tắc tập trung dân chủ thể hiện ở sự thống nhất giữa chế độ tập trung lợi ích nhà nước với sự trực thuộc

– Các cơ quan nhà nước được thành lập bằng con đường bầu cử, bổ nhiệm.

+ Làm việc theo chế độ tập thể, cá nhân chịu trách nhiệm với phần việc được giao theo chế độ thủ trưởng.

+ Cơ quan cấp dưới phải phục tùng cơ quan nhà nước cấp trên.

+ Khi ra quyết định cơ quan nhà nước cấp trên phải tính đến lợi ích cơ quan nhà nước cấp dưới.

d/ Chính thể CHXHCN VN mang bản chât giai cấp công nhân

– Nhà nước Việt Nam là nhà nước dân chủ, lợi ích giai cấp công nhân gắn liền với lợi ích giai cấp khác và nhân dân lao động.

– Nhà nước Việt Nam thực hiện dân chủ với nhân dân, nhưng chuyên chế với kẻ thù, âm mưu chống phá nhà nước.

– Bản chất chuyên chính vô sản được thể hiện dưới dạng nhà nước của dân, do dân và vì dân.

đ/ Trong chính thể nhà nước CHXHCN VN, Mặt trận tổ quốc và các tổ chức xã hội có vai trò quan trọng.

– Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên là cơ sở chính trị của quyền lực nhà nước.

– Các tổ chức xã hội là phương tiện để nhân dân tham gia quản lý nhà nước, cùng với cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội tạo ra sức mạnh tổng hợp để xây dựng cuộc sống phồn vinh, hạnh phúc, nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Hy vọng qua những nội dung của bài viết trên, bạn đọc đã hiểu nhà nước là gì cũng như những thông tin hữu ích về đặc điểm và chức năng của nhà nước.

Đăng ký theo dõi kênh Bất Động Sản Invert để nhận thông tin các dự án mới nhất.