Pháp luật là gì? Nguồn gốc và đặc điểm của pháp luật

Pháp luật là thuật ngữ đã quá quen thuộc, tuy nhiên bản chất, nguồn gốc, nguyên tắc và vai trò của pháp luật như thế nào thì không phải ai cũng nắm rõ. Vậy pháp luật là gì? Nguồn gốc, vai trò của pháp luật như thế nào?

1. Pháp luật là gì?

Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung, có tính bắt buộc chung do nhà nước ban hành và đảm bảo thực hiện bằng các biện pháp giáo dục, thuyết phục, cưỡng chế

Pháp luật bao gồm các quy tắc có tính bắt buộc, tính pháp luật và tính đạo đức mang tính bắt buộc chung. Với các quy định của pháp luật, cá nhân, tổ chức không được đặt ý kiến chủ quan trong việc có thực hiện hay không. Vậy nên, nếu ai có hành vi chống đối hoặc làm trái quy định của pháp luật cúng sẽ bị cưỡng chế.

Đây chính là yếu tố tạo nên sự công bằng và bình đẳng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của mỗi cá nhân đối với quy định của pháp luật nhà nước.

Vì vậy, pháp luật thể hiện ý chí của nhà nước, thông qua quy định của pháp luật, tất cả mọi công dân biết những việc phải làm, không được làm. Những quy định của pháp luật mang tính phổ biến, bắt buộc cũng giống như đạo đức, tôn giáo, phong tục tập quán,...

2. Nguồn gốc của pháp luật

Nhà nước và pháp luật hiện nay đều là sản phẩm của cuộc đấu tranh giai cấp. Sự xuất hiện của nhà nước chính là nguyên nhân và nguồn gốc ra đời pháp luật.  Pháp luật đi song hành cùng với nhà nhà nước và là công cụ quan trọng để thực hiện quyền lực của Nhà nước, bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị và duy trì địa vị.

Pháp luật ra đời do nhu cầu quản lý của xã hội đã phát triển tới một mức độ nhất định. Bởi vậy khi xã hội phát triển phức tạp sẽ xuất hiện các giai cấp có sự đối lập với nhau về lợi ích, dẫn đến khác nhau cả về nhu cầu chính trị, giai cấp nhằm bảo vệ lợi ích cho lực lượng thống trị trong xã hội về kinh tế và chính trị.

Khi xung đột giai cấp diễn ra gay gắt, đấu tranh giai cấp không thể giải hòa được cần thiết phải có quy phạm thể hiện ý chí của giai cấp thống trị, nhằm thiết lập trật tự mới, đó chính là quy phạm của pháp luật.

3. Đặc điểm của pháp luật

Luật pháp chỉ được ban hành bởi chủ thể duy nhất là nhà nước để đảm bảo các nội dung của luật. tính chặt chẽ và khả năng ứng dụng rộng rãi. Ngoài việc ban hành luật, nhà nước còn có thể thừa nhận các tập quán của xã hội bằng cách ghi các tập quán này vào luật thành văn.

Luật quy phạm phổ biến

Tính quy phạm chung của pháp luật thể hiện ở chỗ pháp luật được áp dụng rộng rãi cho tất cả mọi thành viên trong xã hội chứ không riêng cá nhân hay tổ chức nào. Vì vậy, mọi người trong xã hội đều phải tuân thủ các quy định của pháp luật đã được ban hành.

Tính bắt buộc thực hiện

Pháp luật được bảo đảm thực hiện bằng quyền lực của nhà nước: Vì pháp luật là quy tắc xử sự chung của toàn xã hội, được nhà nước thực thi bằng nhiều biện pháp, từ giáo dục, thuyết phục đến cưỡng chế.

Pháp luật hiện nay được nhà nước bảo đảm thực hiện bằng đa dạng biện pháp như đã nêu trên. Trong đó có một số biện pháp cưỡng chế nhà nước thực hiện rất nghiêm khắc như phạt tiền, phạt tù có thời hạn, tù chung thân, v.v. Thực hiện pháp luật của nhà nước đã đảm bảo rằng pháp luật vẫn được các tổ chức tuân theo. và cá nhân, và được thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả trong đời sống xã hội.

Tính xác định chặt chẽ

Pháp luật có sự chặt chẽ về mặt hình thức, thể hiện ở dạng văn bản: Hình thức thể hiện pháp luật bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật được quy định rõ ràng, cụ thể, chặt chẽ trong từng điều khoản nhằm tránh hiểu nhầm dẫn đến lạm dụng pháp luật.

Những quy định cụ thể này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện pháp luật của người dân cũng như việc áp dụng và điều chỉnh của các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước.

4. Vai trò của pháp luật

Pháp luật hiện nay có vị trí và tầm quan trọng hết sức lớn. Đó là những quy tắc ứng xử đặc biệt quan trọng trong đời sống chung của xã hội, là yếu tố thiết yếu trong đời sống hằng ngày.

Từ những đặc điểm trên của pháp luật, có thể thấy pháp luật có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống xã hội, cụ thể là:

Thứ nhất: Luật pháp được coi là công cụ điều tiết và định hướng cho sự phát triển của các quan hệ xã hội

Thứ hai: Pháp luật là cơ sở để đảm bảo an toàn cho xã hội

Thứ ba: Pháp luật chính là cơ sở để giải quyết những mâu thuẫn tranh chấp trong xã hội

Thứ tư: Pháp luật là phương tiện đảm bảo và bảo vệ quyền con người

Thứ năm: Pháp luật là phương tiện đảm bảo dân chủ, bình đẳng, công bằng và tiến bộ xã hội

Thứ sáu: Pháp luật đảm bảo sự phát triển bền vững của xã hội

Thứ bảy: Vai trò giáo dục của pháp luật

Đối với nhà nước

- Pháp luật tạo lập cơ sở pháp lý vững chắc cho sự tồn tại của Nhà nước, bởi lẽ bất cứ một chính quyền nào được tạo nên đều phải đảm bảo tính hợp pháp, trong khi đó pháp luật chính là công cụ để đảm bảo sự hợp pháp đó.

- Pháp luật là công cụ kiểm soát quyền lực Nhà nước và được thể hiện thông qua việc pháp luật quy định về cách thức tổ chức, hoạt động của cơ quan nhà nước; quyền hạn, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, cá nhân; các chế tài xử lý đối với hành vi vi phạm…

- Pháp luật là công cụ để Nhà nước quản lý mọi mặt của đời sống xã hội. Theo đó, với những đặc điểm của mình như tính quy phạm phổ biến, tính bắt buộc chung, tính cưỡng chế… pháp luật có khả năng được triển khai phổ biến, nhanh chóng, đồng bộ, có hiệu quả và rộng khắp trong phạm vi cả nước thông qua các chính sách phổ biển pháp luật. Qua đó, nhà nước đưa ra các chính sách đối nội, đối ngoại phù hợp với tình hình phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa… của đất nước….

Đối với xã hội

- Pháp luật có vai trò giải quyết các mâu thuẫn trong xã hội. Bởi có thể thấy, trong xã hội việc phát sinh các mâu thuẫn là điều không tránh khỏi, khi các mâu thuẫn phát sinh, cần phải có căn cứ để các bên dựa vào đó để giải quyết các mẫu thuẫn của mình. Và khi đó, pháp luật là công cụ hữu hiệu nhất.

Trên đây là giải đáp cho câu hỏi “Pháp luật là gì?” và các vấn đề liên quan. Hy vọng bạn đọc đã có được những kiến thức hữu ích liên quan đến pháp luật và áp dụng hiệu quả cho cuộc sống của mình. 

Đăng ký theo dõi kênh Bất Động Sản Invert để nhận thông tin các dự án mới nhất.