Kiểm tra doping là gì? Tại sao doping lại bị nghiêm cấm trong thể thao?

Nếu bạn là người theo dõi thể thao thường xuyên cũng như các giải đấu quốc tế, chắc hẳn bạn sẽ nghe qua từ "doping". Theo đó, các vận động viên sẽ phải tuân thủ các yêu cầu kiểm tra doping từ đơn vị tổ chức cuộc thi. Vậy kiểm tra doping là gì và tại sao phải tiến hành kiểm tra doping? Hãy cùng INVERT tìm hiểu và giải đáp thắc mắc thông qua bài viết sau.

Kiểm tra Doping là gì?

1. Doping là gì? Kiểm tra doping là gì?

Doping trong các môn thể thao cạnh tranh là việc sử dụng các loại thuốc bị cấm để tăng cường hiệu suất thể thao. Thuật ngữ "doping" được sử dụng phổ biến trong các tổ chức điều hành các cuộc thi thể thao. Việc sử dụng thuốc tăng cường hiệu suất được xem là vi phạm đạo đức và bị cấm bởi hầu hết các tổ chức thể thao quốc tế, bao gồm cả Ủy ban Olympic quốc tế. 

Các vận động viên (hoặc các chương trình thể thao) thường áp dụng các chiêu trò lừa đảo để tránh bị phát hiện trong các cuộc kiểm tra doping. Việc này không chỉ vi phạm đạo đức mà còn gây ra sự mất công bằng trong các cuộc thi thể thao. Chính vì thế, kiểm tra doping là một biện pháp quan trọng để đảm bảo công bằng và xây dựng một cộng đồng thể thao lành mạnh.

2. Nguồn gốc của việc kiểm tra doping?

Từ Thế vận hội năm 1964, Uỷ ban Olympic thế giới đã yêu cầu kiểm tra Doping đối với các VĐV tham dự. Việc này được thực hiện bởi các nhân viên kiểm tra chuyên môn trước và sau khi thi đấu để xác định liệu VĐV có sử dụng các chất hoặc phương pháp cấm hay không. Hiện nay, kiểm tra Doping có hai hình thức lấy mẫu là kiểm tra nước tiểu và kiểm tra máu.

Doping trong thể thao đã tồn tại từ khi thể thao được khởi động. Việc sử dụng các chất trong các cuộc đua xe ngựa và tranh cãi gần đây trong bóng chày và đua xe đạp đã thay đổi quan điểm phổ biến của các vận động viên từ quốc gia này sang quốc gia khác. 

Quy định chặt chẽ việc sử dụng chất cấm trong thể thao đã trở thành xu hướng chung của các cơ quan chức năng và các tổ chức thể thao trong nhiều thập kỷ qua. Lý do của việc cấm này là để bảo vệ sức khỏe của các VĐV, đảm bảo công bằng trong cơ hội tham gia và giữ vững tinh thần thể thao.

3. Các loại thuốc doping được dùng phổ biến

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc doping khác nhau, được sản xuất rất tinh vi và hiện đại. Điều này gây khó khăn cho việc kiểm tra doping của các vận động viên trước và sau khi thi đấu. Dưới đây là một số loại thuốc doping phổ biến trên thị trường:

• Thuốc doping máu: Được sử dụng để tăng cường lượng oxy qua hồng cầu và có tác dụng lớn hơn so với các loại doping thông thường. Tuy nhiên, sử dụng loại thuốc này có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người sử dụng. Tên gọi của loại thuốc doping máu bao gồm Erythropoetin, Darbapoetin,...
• Doping cơ: Trimetazidine và EPO là những loại thuốc doping cơ thường được sử dụng, giúp tăng cường sức mạnh của cơ thể thông qua sản sinh hormone. Khi sử dụng loại thuốc này, năng lực thi đấu được cải thiện đáng kể, đặc biệt là ở các môn thể thao như đẩy tạ, điền kinh, xe đạp và bóng đá. Tuy nhiên, việc sử dụng loại thuốc này có thể gây ra những tác hại đến sức khỏe của các vận động viên.
• Doping thần kinh: Là một loại thuốc được sử dụng để tăng cường khả năng điều khiển cơ bắp và phản hồi của hệ thần kinh trong cơ thể. Thuốc giúp cải thiện sự bền bỉ và độ dẻo dai của cơ bắp, đồng thời giúp tăng cường hoạt động liên tục với cường độ cao mà không mệt mỏi. Các loại thuốc phổ biến bao gồm các chất kích thích như bromanta, caffein, các chất giảm đau như morphin và các chất lợi tiểu.

4. Doping có trong thực phẩm nào?

Doping là việc sử dụng các chất kích thích hoặc các chất cấm khác để tăng hiệu suất hoặc cải thiện kết quả thi đấu. Trong sản xuất thực phẩm, các chất doping được sử dụng trong rau quả và chăn nuôi để tăng trọng lượng và giảm mỡ cho thịt. Tuy nhiên, sử dụng các chất này có thể gây hại cho sức khỏe của người tiêu dùng. 

Ở Việt Nam, nhiều người chăn nuôi vẫn sử dụng các hóa chất cấm để sản xuất thịt "bẩn". Trên thế giới, chỉ nên sử dụng kháng sinh khi điều trị bệnh và không cho phép trộn vào thức ăn hay nước uống cho vật nuôi. 

Sử dụng các chất kích thích này có thể tăng trọng lượng và giảm mỡ cho thịt, nhưng cũng gây hại cho sức khỏe của con người. Nhiều quốc gia đã nghiêm cấm việc sử dụng các chất doping trong sản xuất thực phẩm để bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng.

Các cách kiểm tra doping hiện nay

Hiện nay, việc kiểm tra doping tại các giải đấu lớn là bắt buộc. Ban tổ chức giải đấu sẽ chọn hình thức kiểm tra và vận động viên phải chịu kiểm tra trước khi tham gia giải đấu. Để lựa chọn vận động viên kiểm tra, có thể dựa trên thành tích thi đấu, bốc thăm hoặc tùy theo tình huống đặc biệt.

Các cuộc kiểm tra doping thường sử dụng 2 phương pháp là xét nghiệm nước tiểu và lưu mẫu máu, trong đó phương pháp xét nghiệm nước tiểu là hình thức chủ yếu. Các bước thực hiện kiểm tra doping bằng nước tiểu bao gồm:

Bước 1: Đầu tiên, nhân viên kiểm tra trong ban tổ chức sẽ gửi giấy thông báo cho vận động viên bị kiểm tra. Sau đó, người bị kiểm tra cần ký tên xác nhận, giấy chứng nhận tư cách và đến trung tâm kiểm tra doping trong vòng 1 giờ.

Bước 2: Kế đến, vận động viên ngồi trong phòng kín có niêm phong, có trang bị nước uống và không được đi tiểu. Thời gian này nhân viên kiểm tra sẽ giám sát và theo dõi vận động viên.

Bước 3: Tiếp đó, vận động viên bị kiểm tra tiến hành khai báo trong 3 ngày gần nhất có sử dụng thuốc gì hay không và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu. Kế đến, nhân viên kiểm tra và vận động viên ký tên trong tờ khai báo.

Bước 4: Sau khi khai báo, vận động viên tự chọn lọ nước tiểu sạch và để lại để lại ít nhất 75 ml nước tiểu của mình trong lọ. Lưu ý, quá trình này vận động viên phải đứng trước mặt nhân viên kiểm tra cùng giới để thực hiện nhằm đảm bảo tính công bằng.

Bước 5: Tiếp đến, vận động viên tự mình chọn một cặp lọ bịt kín (lọ A và lọ B) chưa dùng qua, có đánh số thứ tự. Sau đó, tiến hành đổ 50 ml nước tiểu vào lọ A và 25 ml vào lọ B.

Bước 6: Tới đây, nhân viên kiểm tra sẽ kiểm tra mẫu nước tiểu còn lại trong lọ. Nếu tỉ trọng nước tiểu thấp hơn 1,010 hoặc độ PH không nằm trong thang 5 – 7 thì vận động viên sẽ phải lấy lại mẫu nước tiểu khác.

Trong thời gian gần đây, việc sử dụng doping đã trở nên tinh vi hơn, gây khó khăn cho công tác kiểm tra. Do đó, ban tổ chức đã áp dụng phương pháp kiểm tra doping mới để đảm bảo sự công bằng. Bên cạnh việc lấy mẫu nước tiểu, nhân viên kiểm tra còn tiến hành lấy mẫu máu để bổ sung. Các mẫu này sẽ được lưu trữ để phục vụ cho các lần kiểm tra doping tiếp theo của vận động viên đó.

Lý do cấm vận động viên sử dụng doping trong thể thao

Doping là chất kích thích bị cấm hoàn toàn trong thể thao vì ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần và sự nghiệp của vận động viên khi bị phát hiện. Việc cấm doping nhằm đảm bảo tính công bằng trong các cuộc thi thể thao, giúp các vận động viên chiến thắng dựa trên tài năng và nỗ lực chứ không phải trên sự sử dụng các chất kích thích bất hợp pháp.

1. Đảm bảo tính công bằng trong thể thao

Thể thao không chỉ giúp tăng cường sức mạnh mà còn tăng cường ý chí, động lực cho mọi người thông qua các hoạt động đối kháng. Do đó, các vận động viên chân chính cần tập trung vào việc rèn luyện và thi đấu dựa trên sức mạnh và nỗ lực của bản thân. Cuộc đấu của họ không chỉ thể hiện sức mạnh cá nhân mà còn đại diện cho vinh quang của đội tuyển.

Sử dụng doping trong thi đấu tương đương với hành động gian lận trong thi cử. Việc này không chỉ là phi thể thao mà còn đem lại thành công không bền vững và gây hổ thẹn cho bản thân vận động viên. Thiếu công bằng trong thi đấu khi sử dụng doping cũng khiến người dùng tự đánh giá sai thực lực và trình độ của mình.

Chính vì thế, việc kiểm tra doping trong thể thao nhằm đảm bảo công bằng trong thi đấu. Chiến thắng chỉ có ý nghĩa chỉ khi đạt được bằng sức lực và nỗ lực của vận động viên, không phải bằng những hành vi không đạo đức. Sự công bằng trong thể thao cũng giúp cho các vận động viên có động lực, cố gắng hết mình để giành được chiến thắng cho đội tuyển và quốc gia.

2. Bảo vệ sức khỏe vận động viên

Doping là chất kích thích và việc sử dụng quá liều có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đến tính mạng. Vì thế, cần hạn chế tuyệt đối sử dụng các loại thuốc doping để bảo vệ sức khỏe và đạt được thành tích cao nhất. Theo các chuyên gia, sử dụng doping quá nhiều và thường xuyên có thể gây ra những tác hại sau đây:

• Gây hội chứng tay chân run lẩy bẩy: sử dụng doping quá nhiều có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây ra tình trạng mất ngủ kéo dài và suy nhược cơ thể.
• Doping máu khiến cơ thể vận động viên bị tình trạng tán huyết, sốt, nổi mẩn ngứa và có thể nhiễm khuẩn gan.
• Doping tăng sản xuất hormone và nội tiết tố, nhưng sử dụng quá nhiều có thể làm yếu các cơ, to các đầu chi và gây ra bệnh tiểu đường.
• Doping làm cho cơ thể của vận động viên nữ có xu hướng nam hóa, vì các loại thuốc doping thường kích dục tố nam testosterone để tăng thể tích và sức mạnh cơ. Nếu sử dụng quá nhiều, có thể gây ra tình trạng giọng nói trầm, gương mặt nổi mụn, râu và lông mọc nhiều hơn, kinh nguyệt bị rối loạn.
• Với vận động viên nam, sử dụng doping thường xuyên có thể làm teo tinh hoàn, giảm lượng tinh dịch và gây ra liệt dương.

Một số VĐV Việt Nam sử dụng doping

Một số VĐV Việt Nam sử dụng doping bị phát hiện như:

• Tại SEA Games 22 năm 2003, đoàn TTVN dẫn đầu bảng tổng sắp huy chương nhưng 5 VĐV bị phát hiện dính doping, trong đó có 4 VĐV Việt Nam. Họ bị tước huy chương và bị cấm thi đấu 2 năm.
• Hoàng Anh Tuấn - VĐV cử tạ từng giành Huy chương Bạc tại Olympic 2008 hạng 58kg - bị phát hiện dương tính với chất Oxilofrine tại giải vô địch thế giới năm 2010. Anh bị phạt 5.000 USD và cấm thi đấu 2 năm do nạp chất cấm vô tình sau khi uống nước đóng chai ở Trung Quốc.
• Đoàn Ngọc Hào, tuyển thủ futsal Việt Nam, bị xác định dương tính với doping tại Vòng chung kết châu Á 2014. Anh bị AFC cấm thi đấu 2 năm trong tất cả các hoạt động liên quan đến bóng đá.
• Nguyễn Thị Mỹ Linh, VĐV thể hình, mẫu thử của cô dương tính với Frusemide tại giải vô địch thể hình châu Á vào tháng 7-2008. Cô bị phạt 2.000 USD và cấm thi đấu 2 năm, nhưng sau đó Liên đoàn Cử tạ Việt Nam kháng cáo thành công cho Mỹ Linh, vì cô dính chất cấm này khi uống thuốc để chữa bệnh. Cô sau đó chỉ bị phạt 1 năm trước khi trở lại mạnh mẽ, với ngôi vô địch châu Á và thế giới.

Qua những thông tin ở trên, hy vọng bài viết giúp bạn giải đáp được thắc mắc kiểm tra doping là gì. Từ đó, tuyệt đối tránh sử dụng doping trước các cuộc thi đấu để đảm bảo tính công bằng và bảo vệ sức khoẻ bản thân.

Đăng ký theo dõi kênh Bất Động Sản Invert để nhận thông tin các dự án mới nhất.