Công dân là khái niệm để chỉ một cá nhân cụ thể mang quốc tịch của một quốc gia có các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Vậy về mặt pháp lý, công dân được hiểu chính xác như nào? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.
Căn cứ pháp lý về công dân
Theo quy định, một cá nhân được coi là công dân khi có quốc tịch của một quốc gia cụ thể, cá nhân có hai quốc tịch hoặc nhiều hơn là công dân của hai hoặc nhiều quốc gia. Nếu không có quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào sẽ không được công nhận là công dân.
Công dân của nước nào sẽ được pháp luật của nước đó quy định về quyền lợi và nghĩa vụ trên tất cả các phương diện chính trị, kinh tế, dân sự, văn hoá, xã hội. Nhà nước có trách nhiệm bảo vệ, tạo điều kiện để công dân sinh sống và làm việc, công dân có trách nhiệm thực hiện theo đúng nghĩa vụ nhà nước quy định.
Theo căn cứ khoản 1 Điều 17 Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 “công dân nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam” .
Khái niệm công dân là gì?
Từ những căn cứ pháp lý nêu trên, có thể hiểu công dân là một cá nhân, một con người cụ thể mang quốc tịch của một hay nhiều quốc gia có các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Quốc tịch là căn cứ để xác định công dân của một nước, thể hiện mối quan hệ giữa công dân và nhà nước đó.
Muốn được hưởng quyền lợi công dân của quốc gia thì cá nhân phải mang quốc tịch của quốc gia đó. Công dân sẽ được nhà nước bảo hộ quyền lợi cả ở trong nước và nước ngoài, bên cạnh đó công dân cũng phải thực hiện những nghĩa vụ theo quy định của nhà nước.
Theo khoản 1 điều 17 Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội Chủ Nghĩa Việt Nam năm 2013, công dân nước Cộng hoà Xã hội Chủ Nghĩa Việt Nam là người mang quốc tịch Việt Nam. Công dân và quốc tịch là hai khái niệm song hành, đây là căn cứ duy nhất để xác định một cá nhân có phải công dân của một đất nước hay không.
So với khái niệm cá nhân, công dân sẽ hẹp hơn cá nhân. Cá nhân bao gồm công dân, nhưng công dân không bao gồm cá nhân. Có nhiều cá nhân không phải công dân do không mang quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào, hoặc một quốc gia có nhiều cá nhân không mang quốc tịch của quốc gia họ mà là những người định cư từ những nước khác trên thế giới.
Ý nghĩa của khái niệm công dân
Là công dân của một nước sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi và được bảo vệ bởi nhà nước. Còn đối với những người không phải công dân, thì quyền lợi và nghĩa vụ sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều. Khái niệm “công dân” thể hiện mối quan hệ pháp lý chặt chẽ giữa nhà nước và cá nhân. Để được sinh sống và phát triển toàn diện, việc trở thành công dân của một quốc gia cụ thể là rất quan trọng, điều này sẽ đảm bảo quyền lợi cũng như trách nhiệm của mỗi cá nhân với cộng đồng và xã hội.
Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Theo Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, công dân có những quyền cụ thể như sau:
Quyền dân sự và chính trị
Công dân từ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử, công dân từ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào quốc hội, hội đồng nhân dân, được quyền tham gia vào việc quản lý nhà nước, tham gia việc thảo luận, kiến nghị về các vấn đề xã hội,...
Mọi công dân đều có quyền được sống, tính mạng con người được pháp luật bảo hộ, không ai có quyền tước đoạt tính mạng của công dân trái pháp luật.
Quyền kinh tế, văn hoá, xã hội
Công dân có quyền được đảm bảo về an sinh xã hội, quyền làm việc, quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi làm việc. Công dân có quyền cư trú, đi lại trong nước, quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài trở về.
Công dân có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, đồng thời không được lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng để có những hành vi trái pháp luật.
Quyền tự do ngôn luận
Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, hội họp không phân biệt tuổi tác, giới tính.
Quyền khiếu nại, tố cáo
Công dân có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan có thẩm quyền khi thấy những hành vi trái pháp luật, đe dọa đến bản thân, gia đình và xã hội.
Ngoài những quyền cơ bản trên, công dân còn có rất nhiều quyền lợi khác như quyền sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, quyền bảo hộ về hôn nhân, gia đình, quyền bình đẳng giới tính,...
Bên cạnh quyền lợi, mỗi công dân phải có trách nhiệm và thực hiện các nghĩa vụ khi nhà nước yêu cầu, nếu không thực hiện nhà nước có quyền áp dụng các biện pháp giáo dục, thuyết phục hoặc cưỡng chế. Sau đây là những nghĩa vụ cơ bản của công dân:
Công dân có nghĩa vụ trung thành với tổ quốc, tham gia bảo vệ tổ quốc, tham gia xây dựng quốc phòng, tuân thủ luật pháp, tôn trọng hiến pháp. Công dân phải tuân thủ kỷ luật lao động, trật tự cộng đồng và những quy tắc xã hội.
Nguồn: Invert.vn
Gửi bình luận của bạn
(*) yêu cầu nhập
