Thanh minh là gì? Tết thanh minh năm Giáp Thìn 2024 vào ngày nào?

Thanh minh là một ngày lễ Tết mang đậm nét truyền thống trong văn hoá của người Việt Nam. Vậy ngày Tết này mang ý nghĩa gì, diễn ra vào ngày nào, hãy cùng INVERT tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Thanh minh là gì? Thanh Minh 2024 vào ngày nào?

Tết Thanh Minh (Tiết Thanh Minh), là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí hằng năm theo nông lịch Trung Quốc cổ đại. "Thanh" ý chỉ khí trời, "minh" là sáng sủa. Do đó, Tết Thanh Minh được hiểu là khí trời trong xanh, mát mẻ.

Tết Thanh Minh không có ngày cố định, nhưng thường diễn ra từ ngày 4-5/4 (sau Tiết Xuân Phân) và kết thúc khoảng 20-21/4 Dương lịch (bắt đầu Tiết Cốc Vũ). Trong ngày này, gia đình cùng nhau thăm mộ, dọn dẹp và bày mâm cúng, mong tổ tiên ban phước cho sức khỏe và bình an của con cháu.

Thanh Minh 2024 vào ngày nào? Năm 2024, Tết Thanh Minh rơi vào ngày Thứ năm, ngày 4/4/2024 Dương lịch, tức 26/2/2024 Âm lịch.

Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Thanh Minh

1. Nguồn gốc của Tết Thanh Minh

Theo nghiên cứu văn hóa dân gian của Nguyễn Hùng Vĩ, Tết Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí, được tính theo lịch của phương Đông. Tết Thanh Minh nghĩa là khoảnh khắc trời mát mẻ và quang đãng. Diễn ra từ ngày 4-5/4 đến 20-21/4 dương lịch, kéo dài khoảng 15-16 ngày, sau Lập Xuân 45 ngày và sau Đông Chí 105 ngày.

Bên cạnh đó, cũng có một số ý kiến cho rằng Tết Thanh Minh bắt nguồn từ câu chuyện "Giới Tử Thôi chết cháy". Sau khi phò tá, vua Tấn Văn Công đã quên công lao của Giới Tử Thôi khi lên ngôi, và sau cùng ông đã đốt rừng để ép ông và mẹ già của ông phải ra mặt. Sau cái chết của Giới Tử Thôi, vua hối hận và xây miếu để tưởng nhớ ông. Đồng thời thiết lập phong tục kiêng lửa và chỉ ăn thức ăn nguội trong ba ngày.

Ngoài Tết Thanh Minh, tháng 3 còn đón chào Hội Đạp Thanh, xuất phát từ Trung Quốc. Ngày nay, mặc dù không còn tồn tại lễ hội này ở Việt Nam, nhưng qua đoạn thơ trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, chúng ta vẫn nhận thức được sự phong phú và truyền thống của nền văn hóa.

"Thanh minh trong tiết tháng ba,

Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh,

Gần xa nô nức yến anh,

Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân,

Dập dìu tài tử giai nhân,

Ngựa xe như nước áo quần như nêm"

2. Ý nghĩa của Tết Thanh Minh

Đối với người Việt Nam, Tết Thanh Minh là dịp để con cháu nhớ về tổ tiên, cội nguồn. Dù ở xa, gia đình vẫn tụ họp, làm lễ tảo mộ và quây quần bên bữa cơm gia đình. Những ngôi mộ được giữ gìn tươm tất, sạch sẽ, chính là hành động thể hiện lòng thành kính của con cháu.

Trong Tết Thanh Minh, các khu nghĩa trang trở nên sôi động, thể hiện nét văn hóa "Uống nước nhớ nguồn" của người Việt. Việc dạy con yêu thương và trân trọng ông bà khi còn sống là quan trọng hơn là đợi họ mất.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, người dân thực hiện lễ tảo mộ và cúng tiền bạc sau đó nhằm tri ân, tưởng nhớ người thân, thể hiện lòng kính trọng và biết ơn tổ tiên. Đồng thời, quét dọn mồ mả không có người thân, là hành động nhân văn và thể hiện tinh thần tương thân tương ái.

3. Tết Thanh Minh có phải Tết Hàn Thực không?

Dù Tết Thanh Minh và Tết Hàn Thực đôi khi trùng ngày, nhưng theo TS.KTS Vũ Thế Khanh, hai ngày lễ này thực sự khác nhau về ý nghĩa và nguồn gốc.

Tết Thanh Minh, là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí hàng năm, bắt đầu từ ngày 4 - 5/4 và kéo dài khoảng 15 - 16 ngày, là dịp để con cháu hướng về cội nguồn tổ tiên.

Ngược lại, Tết Hàn Thực, xuất phát từ một điển tích cổ Trung Quốc nhằm tưởng nhớ về đời vua Tấn Văn Công đến thời hiền sĩ Giới Tử Thôi, diễn ra từ 3/3 đến 5/3 Âm lịch hằng năm.

Những hoạt động trong ngày Tết Thanh Minh

1. Đi tảo mộ Tết Thanh Minh

Đối với người Việt Nam, Tết Thanh Minh không chỉ là lễ tảo mộ mà còn là dịp thể hiện lòng tôn kính với ông bà, tổ tiên. Trong ngày này, con cháu sẽ chuẩn bị lễ vật và thắp hương, dọn dẹp mộ phần, mong nhận được sự phù hộ cho con cháu bình an, khỏe mạnh.

Sau lễ tảo mộ, gia đình quây quần, dựng mâm cơm đặt lên bàn thờ gia tiên. Tại đây, mọi người ăn uống, trò chuyện nhằm gắn kết huyết thống. Ngay cả những người ở xa vẫn giữ được truyền thống, về tảo mộ và làm mới nơi nghỉ của tổ tiên bất cứ lúc nào trong Tiết Thanh Minh.

2. Chuẩn bị lễ vật cúng Thanh Minh

Ngày Thanh Minh, ngoài việc tảo mộ, việc chuẩn bị mâm cỗ cũng trở thành một lễ nghi quan trọng. Sáng ngày này, gia đình tụ tập đi chợ, mua đồ để chuẩn bị mâm cúng gồm thịt, gà, giò chả, rượu,...

Phong tục và đặc điểm của mâm cúng có thể khác nhau tùy theo từng địa phương. Nhưng chủ yếu là một bữa cơm đơn giản, để mời ông bà cùng nhau ăn uống, sum vầy chứ không khoa trương hay yến tiệc linh đình.

Hoạt động sắm lễ ngày Tết Thanh Minh

Việc sắm lễ cho Tiết Thanh Minh thường bao gồm những lễ vật sau:

• Thực Phẩm: Thịt, gà, giò chả, rượu.
• Mâm Cỗ Cúng: Xôi, gà, canh măng, miến xào, thể hiện sự chu đáo và lòng thành kính.
• Lễ Vật và Trang Trí: Hương, hoa, đèn, trầu cau, tiền vàng, hoa quả, nhằm để tạo không khí trang nghiêm.

Ở ngoài mộ: Trong lễ tảo mộ, ngoài việc sắp xếp đồ cúng, gia chủ cần chú ý đến việc đặt hoa quả và tiền vàng cùng nhau, lễ mặn đặt riêng. Để tôn trọng quan thổ công thổ địa, việc thắp nhang và đèn nên được thực hiện cẩn thận, thường chỉ cắm 1 hoặc 3 nén. Tránh cắm 2 nén và chỉ vái 3 lần để bày tỏ lòng thành kính. Sau đó, mới mời gia tiên về, tiến hành đọc bài khấn vái Tiết Thanh Minh.

Khi hương đã tàn, gia đình di chuyển đến khu lăng mộ, thắp hương và xin phép ông bà để tiến hành dọn dẹp. Lễ cúng hoàn tất, mọi người sửa sang và dọn dẹp khu vực. Khi tuần hương đã qua 2/3, gia đình có thể tạ lễ, hóa vàng, xin lộc rồi ra về.

Ở tại gia: Trong quá trình cúng lễ tiết thanh minh tại nhà, cần chú ý đến những điều sau:

• Làm sạch nhà cửa, tập trung vào bàn thờ gia tiên để tạo không gian linh thiêng.
• Sẵn sàng mâm cỗ tại gia để tiện lợi cho việc cúng lễ sau khi hoàn tất việc tảo mộ.
• Thực hiện thắp hương và khấn vái theo truyền thống cúng lễ.
• Giữ tâm trạng trang trọng, lòng thành kính để thể hiện sự tôn trọng đối với ông bà tổ tiên.

Tham khảo thêm: Mâm cúng Tết Thanh Minh 2024 ngoài mộ, tại nhà chuẩn nhất.

Những điều nên làm và không nên làm trong Tết Thanh Minh

Khi tảo mộ trong Tết Thanh Minh, bạn nên lưu ý những điều sau:

Những điều nên làm trong Tết Thanh Minh:

• Đi tảo mộ ông bà, tổ tiên với thái độ thành kính và biết ơn đối với thế hệ trước.
• Dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ sạch sẽ để tiếp đón ông bà tổ tiên.
• Thực hiện lễ cúng thanh minh ngoại mộ và tại nhà để bày tỏ lòng hiếu thảo và biết ơn ông bà, tổ tiên.

Những điều nên làm và không nên làm trong Tết Thanh Minh

• Đi tảo mộ với sự tôn trọng, tránh giẫm đạp ngang mộ và đồ cúng của người khác để tránh vận xui.
• Phụ nữ mang thai, trong kỳ hành kinh, hoặc bị phong hàn thấp khớp không nên tảo mộ để tránh khí lạnh và năng lượng xấu.
• Hạn chế chụp ảnh tại khu vực nghĩa trang để giữ sự trang trọng.
• Dọn sạch sẽ và kiểm tra tình trạng mộ để tránh xâm nhập của động vật.
• Tránh bàn tán chỉ trỏ vào mộ người khác để thể hiện sự tôn trọng và tránh xui xẻo.

Tham khảo thêm: Tết Thanh Minh nên làm gì để cả năm may mắn?

Văn khấn ông bà, tổ tiên ngày Tết Thanh Minh

Bài văn khấn Tiết Thanh Minh ngoài mộ

Lễ tảo mộ Tiết Thanh minh thường bao gồm: Hương đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc), hoa quả.

Sau khi khấn xong, gia chủ chờ 2/3 tuần hương, sau đó tạ lễ, hóa vàng, xin lộc và thực hiện lễ gia thần, gia tiên tại nhà.

Bài văn khấn Tiết Thanh Minh tại gia

Mâm lễ Lễ Tiết Thanh Minh tại gia tuỳ thuộc vào điều kiện từng gia đình gồm: xôi, gà luộc, hoặc giò, canh măng, miến, thêm đĩa xào, hoặc chỉ thắp hương với hoa quả tươi, trà tàu, thuốc lá... để thông báo với gia tiền, tổ tiên, ông bà...Cũng trong lúc này, gia chủ nên sửa sang trang phục, đứng trước hương án, thắp hương, đốt đèn, sau đó tiến hành lễ khấn.

Tham khảo thêm: Văn khấn Tết Thanh Minh

Hy vọng với những chia sẻ của INVERT, bạn đọc sẽ đã hiểu được Thanh Minh là gì, những hoạt động diễn ra trong ngày lễ đặc biệt này. Từ đó, có sự chuẩn bị tươm tất để cùng gia đình tảo mộ tưởng nhớ cội nguồn, tổ tiên.

Đăng ký theo dõi kênh Bất Động Sản Invert để nhận thông tin các dự án mới nhất.