Nguồn gốc & Ý nghĩa bánh chưng, bánh giầy, bánh tét trong ngày Tết cổ truyền

Từ lâu, bánh chưng, bánh giầy và bánh tét là một trong những món ăn cổ truyền thể hiện tinh thần "Uống nước nhớ nguồn" của người Việt. Vậy nguồn gốc, ý nghĩa của loại bánh này trong ngày Tết như thế nào, hãy cùng INVERT tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Nguồn gốc và đặc điểm của bánh chưng, bánh giầy

1. Nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy

Theo truyền thuyết, trong đời vua Hùng Thứ 6, nhà vua ra lệnh cho các người con dâng lễ lên Tiên Vương, nếu lễ vật nào đặc biệt ý nghĩa, vua sẽ truyền ngôi lại cho người đó. Thay vì mang đến sơn hào hải vị như những người con khác, thì Lang Liêu - chàng hoàng tử thứ mười tám lại được Thần nhân mách bảo, đã mang đến bánh chưng và bánh giầy.

Bánh chưng là tượng trưng cho Đất, vuông vức, đẹp mắt, nhân thịt mỡ và đậu xanh, bọc kín bằng lá dong và luộc chín. Bánh giầy là biểu tượng của Trời, tròn, trắng muốt từ nếp quết nhuyễn, dẻo và thơm. Hai chiếc bánh hòa quyện nhau như sự kết hợp của Trời và Đất, tri ân công ơn dưỡng dục cha mẹ, không gì sánh kịp.

2. Đặc điểm của bánh chưng, bánh giầy

Một chiếc bánh chưng đẹp mắt nổi bật với hình vuông đều, mỗi cạnh khoảng 20cm, độ dày 5-6cm. Bên ngoài bánh được bọc kín bằng hai đến ba lớp lá dong được chọn lọc cẩn thận, rửa sạch và buộc chặt bằng 4 hoặc 6 dải lá.

Tham khảo thêm: Mẹo luộc bánh chưng xanh tự nhiên

Trong khi đó, bánh giầy có hình tròn, độ dẻo và dai đến từ kỹ thuật chế biến cầu kỳ, sau đó giã nhuyễn trong cối để đạt độ quánh. Đường kính của bánh là từ 5-7cm, độ dày từ 1-2cm. Sau khi hoàn thành, bánh được bọc trong lá chuối tươi, tạo nên một bữa ăn hoàn hảo khi kết hợp với chả lụa.

Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy

1. Tượng trưng cho Đất Trời

Là một dân tộc với nền văn minh lúa nước từ ngàn xưa, mỗi món ăn của người Việt luôn ẩn chứa một câu chuyện sâu sắc, một sự tích đặc biệt - và bánh chưng, bánh giầy không là ngoại lệ.

Đặc biệt, trong giấc mơ của chàng Lang Liêu khi được thần mách bảo là phải làm từ gạo - hạt ngọc Trời, nuôi dưỡng tâm hồn người Việt. Hơn thế nữa, hình vuông của bánh chưng và hình tròn của bánh giầy còn đại diện của Đất và Trời, hai thực thể mà nhân dân tôn thờ, luôn ôm lấy, bảo vệ và che chở nhân dân.

Tham khảo thêm: Cách nhận biết bánh chưng luộc bằng pin độc hại

2. Thể hiện sự yêu thương

Không ngẫu nhiên mà bánh chưng và bánh giầy được chọn làm những món ăn quan trọng trong ngày Tết. Khi nhìn vào hình dáng bên ngoài, bạn có thể cảm nhận sự tinh tế và tâm huyết của người làm bánh.

Bánh chưng vuông vức, gói cẩn thận, từng hạt nếp được chọn lọc kỹ lưỡng để đảm bảo sự đồng đều. Thịt heo phải nạc mỡ, đậu xanh óng ánh đã được bóc vỏ, lá dong chỉ chọn những chiếc xanh mượt, to bản và đều nhau. Hơn thế nữa, việc bọc bánh chưng bằng lá dong là điểm nhấn quan trọng khiến chiếc bánh càng trở nên đặc biệt hơn.

Tham khảo thêm: Chọn bánh chưng làm sẵn an toàn cho ngày Tết

3. Thể hiện cho vũ trụ, nhân sinh

Trong tâm linh của người Việt, bánh giầy và bánh chưng không chỉ là đơn thuần là thức ăn, mà còn là biểu tượng của âm và dương, thể hiện sự kết nối với vũ trụ và nhân sinh.

Trong ngày lễ, bánh giầy được cúng cho mẹ Tiên, trong khi bánh chưng dành riêng cho cha Rồng - những hình tượng huyền bí đã tạo nên nền văn minh Lạc Việt. Sự hòa quyện của hai loại bánh này trong bữa cơm Tết là biểu tượng của hy vọng, mong muốn sự sống động và phồn thịnh ngày càng lớn mạnh.

Tham khảo thêm: Cách làm bánh chưng thơm ngon, xanh dẻo, đậm đà hương vị Tết

4. Thể hiện sự no đủ, thịnh vượng

Một chiếc bánh chưng hoàn chỉnh, với đầy đủ nguyên liệu từ thịt mỡ, đậu xanh, gạo nếp, và lá dong, thể hiện sự sung túc. Trong khi đó, bánh giầy với vẻ ngoài hình tròn, đầy đặn, là biểu tượng của sự trọn vẹn và đầy đủ trong cuộc sống. Những điều nhỏ bé này, mặc dù đơn giản, nhưng lại chứa đựng tất cả những hy vọng và mong đợi của người dân trong mỗi dịp Tết, Xuân về.

Nguồn gốc và đặc điểm của bánh tét

1. Nguồn gốc của bánh tét

Bánh tét có nguồn gốc từ vùng đất phương Nam, khi người Việt tiếp xúc và học hỏi từ văn hóa và ẩm thực đặc sắc của người Chăm Pa. Xuất phát từ hình tượng Linga của thần Shiva trong tín ngưỡng Chăm, bánh tét trở nên phổ biến vào mỗi dịp Tết ở miền Nam và miền Trung.

Ngoài nguồn gốc này, có một gia thoại kể về thời Vua Quang Trung đánh giặc Thanh năm 1789, khi ông nếm thử chiếc bánh độc đáo và quyết định gọi là bánh Tết. Với tình yêu thương với quê nhà và chiếc bánh đã làm nên truyền thống ẩm thực đặc biệt này. Theo thời gian, tên gọi của loại bánh này được đọc lái thành bánh tét như ngày nay.

2. Đặc điểm của bánh tét

Bánh tét có hình dáng trụ tròn, cao khoảng 20-25cm, được biết đến với biệt danh "bánh đòn" do vẻ bề ngoài độc đáo. Bánh được bọc bằng lá chuối tươi, xanh mướt, và quấn chặt bằng gân lá chuối và thường được nối thành cặp.

Bánh tét và bánh chưng có nét tương đồng về phần nhân. Theo đó, nhân bánh tét cũng kết hợp gạo nếp, đậu xanh, và thịt mỡ, với sự khác biệt là lớp lá chuối bọc bên ngoài. Ngoài ra, bánh tét cũng rất đa dạng với các phiên bản chay, như nhân đậu xanh, đậu đen, hay chuối, có kích cỡ đa dạng.

Ý nghĩa của bánh tét

1. Thể hiện truyền thống dân tộc

Trong những thời kỳ đất nước hỗn loạn, những chiếc bánh tuy đơn giản nhưng lại mang đến sự no ấm, là nguồn động viên tinh thần cho lính, giúp họ tập trung vào việc đánh giặc.

Bên cạnh đó, chiếc bánh còn là biểu tượng của tình cảm giữa vợ chồng và tình yêu sâu sắc dành cho quê hương. Vua Quang Trung, với tài năng chiến lược và tâm huyết gìn giữ truyền thống dân tộc, đã đặt lệnh nấu những chiếc bánh Tết này. Nhằm để nhắc nhở con cháu phải biết quý trọng cội nguồn của mình.

2. Thể hiện sự bao bọc, yêu thương

Trong những ngày giáp Tết, hình ảnh người bà, người mẹ tỉ mỉ khi gói đừng đòn bánh tét, gửi gắm tình yêu thương qua từng chiếc bánh. Từng lớp bánh kín chặt, đậu ôm trọn nhân, nếp bảo vệ đậu và lớp lá chuối thơm lừng che chở cả đòn bánh một cách nhẹ nhàng, như tình cảm ấm áp của người mẹ bao bọc lấy đàn con.

Bánh tét có thể làm và ăn suốt năm, nhưng chỉ có chiếc bánh tét trong dịp Tết mới thực sự đặc biệt. Hình ảnh này giống như người mẹ luôn mong đợi con về nhà, đặc biệt là trong những dịp Tết.

3. Thể hiện sự ấm no, hạnh phúc

Mỗi nguyên liệu gói trong bánh tét đại diện cho một khía cạnh quan trọng của cuộc sống. Thịt mỡ, đậu xanh, và nếp quyện chặt tạo nên một món bánh mà người Nam Bộ yêu thích.

Khoanh bánh tét được cắt bằng gân lá, làm lộ rõ phần nhân đặc sắc bên trong, trang trọng đặt lên bàn thờ hay mâm cúng, bày tỏ mong ước cho một năm mới ấm no, hạnh phúc, và đầy đủ.

Trên đây là nguồn gốc và ý nghĩa bánh chưng, bánh giầy, bánh tét trong ngày Tết cổ truyền. Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu thêm về những loại bánh cổ truyền của Việt Nam.

Đăng ký theo dõi kênh Bất Động Sản Invert để nhận thông tin các dự án mới nhất.